سوگواری در کشورهای مختلف دنیا، آیینهای مختلفی دارد؛ آیینهایی که از سنت هر جامعه برمیخیزد و مردم به آن اعتقاد دارند. گاهی اعتقادات عجیبی هم در خصوص برخی از این آیینها وجود دارد. بعضیها معتقدند که اگر از این رسوم تبعیت نکنند، یا نفرین میشوند، یا فرد از دنیا رفته مورد بخشایش قرار نمیگیرد. پرداختن به آیینهای کفن و دفنی که خاص هر کشور باشد، علاوه بر اینکه از منظر قیاس با رسوم خودمان میتواند جالب توجه باشد، به نوعی بازتابدهنده فرهنگ، روحیات و سنن مردم آن کشور خاص هم هست، از این رو در ادامه به مرور برخی از این رسوم در چند کشور پرداختهایم.
کره جنوبی؛ پول و برنج در دهان متوفی!
کره جنوبی از کشورهای شرق آسیاست و از آنجا که معمولا تلقیهای عجیبوغریبی درخصوص مراسم سوگواری در این دسته از کشورها در ذهن بسیاری از ما قرار دارد، شاید پرداختن به آن جالب باشد. شاید مهمترین نکته این باشد که برخلاف بعضیها در این کشور مرده را نمیسوزانند.
ـ مردم کره جنوبی از قدیم معتقدند اگر افراد در خانه از دنیا بروند به روح سرگردان تبدیل میشوند. به همین دلیل مردم آنجا تمام سعیشان را میکنند افراد بیمار را در خانه تنها نگذارند!
ـ آداب و رسوم کفن و دفن بین مردم کره جنوبی میگوید که فقط همجنسهای متوفی حق حضور در مراسم خاکسپاری دارند!
ـ در مراسم خاکسپاری کسانی حق دارند گریه و زاری کنند که قبل از مرگ متوفی حضور داشتند.
ـ معمولا در پوشش عزاداران هم دارای تفاوتهایی است. معمولا خانمها در مراسم ختم زیورآلات نمیاندازند و موهایشان را شانه نمیکنند. لباسهای ساده میپوشند و یک نفر کت متوفی را دست میگیرد و به پشتبام میرود و نامش را سه بار صدا میزند. این کت را بعدا به دلیل اینکه روح متوفی در دنیای بعدی بدون لباس نماند بالای سر فرد از دنیا رفته به خاک میسپارند!
آداب و رسوم کفن و دفن بین مردم کره جنوبی میگوید که فقط همجنسهای متوفی حق حضور در مراسم خاکسپاری دارند!
ـ بعد از حمام کردن فرد متوفی، گرفتن ناخنها و شانه کردن موهایش، او را در کیسهای قرار میدهند و در تابوت میگذارند. تا اینجایش معمولا در همه کشورها یکسان است، اما تفاوتی که کرهایها با دیگر ملتها دارند این است که در این ناحیه دهان فرد از دنیا رفته را با مقداری پول و سه قاشق برنج پر میکنند. قصد آنها از این کار این است که رزق و روزی خود را با متوفی همراه کنند و سفر راحتتری را برای او رقم بزنند. بعد از آن بدن ملبس میشود و دست و پاها گره میخورد. در نهایت هم بدن مهر و موم شده به معبد برده میشود.
ـ بعد از جمع شدن نزدیکان، جنازه به سمت قبرستان برده میشود. در قدیم به دلیل اینکه 70 درصد کره کوهستانی بوده افراد نزدیکان خود را در جاهای بلند و مورد علاقه خود دفن و آنجا را به یک مقبره خانوادگی تبدیل میکردند. اما در حال حاضر قبرستانهایی وجود دارد که افراد فقط در آنجا حق دفن دارند. بعد از دفن بدن مرد معبد اعمال خود را انجام میدهد.
ـ تمام نزدیکان بعد از اجرای مراسم چند بار به فرد از دنیا رفته تعظیم میکنند.
ـ سنت روز سوم را کرهایها هم دارند. آنها تا سه روز برای فرد از دنیا رفته غذا میبرند.
آفریقای جنوبی؛ رد کردن میت از سوراخ دیوار!
در آیین آفریقاییها مرگ پایان زندگی نیست. آنها اعتقاد دارند که بعد از مرگ زندگی در حوزه دیگری ادامه پیدا میکند. در باور آنها مرگ و زندگی دو سر یک خطکش است که اگر از قدرت یکی کم شود به دیگری اضافه میشود. آنها مرگ را از بین رفتن قدرت یک انسان میدانند و گاهی وقتی از آنها سوال میشود که خوب هستید؟
میگویند: «هی! اندکی زندگی میکنیم.» در این لحظات منظورشان این است که زندگیشان در سطح پایینی از خود قرار دارد. در باور آفریقاییها هر وقت کسی ضعیف شود مرگ به سراغ او میآید. آنها علاوه بر اینکه معتقدند مرگ پایان یک زندگی و دگرگونی نیست، بر این تصورند کسانی که مردهاند با خانوادههایشان در ارتباط هستند.
ـ مرگ گرچه اتفاق ترسناکی است اما باعث میشود که دو دنیای مادی و معنوی با هم درآمیزد؛ دنیایی که قابل دیدن است و دنیایی که ما از دیدن آن محروم هستیم. این شروع یک رابطه بین تمام مخلوقات جهان است؛ مخلوقاتی مثل ارواح و انسان. هدف زندگی در آیین آفریقای جنوبی رسیدن به مرحلهای است که اجدادشان رسیدهاند، یعنی جد شدن. وقتی کسی میمیرد، اطرافیان برای احترام به او مراسم خاکسپاری میگیرند و آن را برای آرامش روح مرحوم هدیه میکنند. این مراسم مذهبی اگر درست انجام نشود روح فرد از دنیا رفته به یک روح سرگردان تبدیل میشود که بعد از آن دیگر قادر نیست که در بین آدمها زندگی کند و ممکن است برای دیگران خطرناک شود!
ـ خیلی از مردم آفریقا سنتی دارند که وقتی فرد از دنیا رفت بدن او را از سوراخ بزرگی که در دیوار ایجاد کردهاند عبور میدهند و بعد از عبور آن را پر کنند. این باور که نباید مرده را از در خارج کنند به این دلیل است که میخواهند او راه برگشت به خانه را پیدا نکند و وقتی که بخواهد از سوراخ برگردد آن را بسته ببیند و زندگی کردن را فراموش کند!
ـ جسد را معمولا از سمت پاها جابهجا میکنند؛ این کار نشانه این است که این فرد از مکان اقامت سابقش رفته است. معمولا عدهای راههای کج و معوج و منطقههایی را که خار بیشتری دارد در آفریقای جنوبی برای دفن مرده مناسب میبینند، چون آنها به تقویت نیروی زندگی با سختیها اعتقاد دارند. برخی هم البته نظر متفاوتی دارند.آنها سختیهایی را میکشند و مکانی را پیدا میکنند که مطمئن هستند بعد از دفن روح او راحتتر به خانه بازخواهدگشت. گروه سومی هم در آفریقای جنوبی وجود دارد که به دلیل اعتقاداتشان قبرها را نزدیک خانهها انتخاب میکنند.
ـ در باور مردم این ناحیه مرگ بچهها به عنوان دردآورترین عمل شیطان در نظر گرفته میشود. معمولا هم عادت دارند در مراسم خاکسپاری یک حیوان را قربانی کنند.
ـ معمولا دوره عزاداری حداقل تا یک هفته بعد از مرگ ادامه دارد. معمولا یک روز بعد از مرگ، عزاداران لباس مشکی میپوشند یا به لباسهایشان پارچه مشکی گره میزنند. خود را در خانه حبس میکنند و موهای سر و صورت خود را میتراشند. در نظر آفریقاییها تراشیدن مو را نمادی از مرگ میدانند و وقتی دوباره مو رشد کند آن را به نشانه زندگی جدید و تقویت قدرت آن معنی میکنند.
ـ وسایلی که از فرد از دنیا رفته به جا میماند نباید استفاده شود تا زمانی که همگی شسته و از بدیمنی پاک شود. به عقیده این مردم، خانه باید یک هفته بعد از مرگ از تیرگیها و ناپاکیها پاک شود. البته بعضیها تا یک ماه و بیشتر هم عزاداری میکنند و به همین دلیل پاک کردن خانه به تعویق میافتد. زنی که همسرش را از دست داده است تا یک سال و فرزندان تا سه ماه باید در سوگ بنشینند.
هند؛ سوزاندن متاهلها، دفن مجردها!
در تمام دنیا اگر با دید دقیقتری به مراسم ترحیم نگاه کنیم، جالبترین و متفاوتترین مراسم را در هند میبینیم؛ مراسمی که متفاوتتر از هر ناحیهای در دنیا برگزار میشود. نمونه این مراسم را معمولا در فیلمهای هندی که تا به حال پخش شده دیدهایم. مراسمی که معمولا با حلقههای گل برگردن افراد عزادار برگزار میشود و بعد از سوزاندن جسد، خاکستر را به همراه آن حلقههای گل به آب میسپارند.
ـ در فرهنگ هندوستان به مرگ افراد اهمیت زیادی داده میشود. چنان که مراسم آنها برای مردگان، چیزی کاملتر از یک مراسم عروسی است.
ـ هندیها مراسمی دارند به نام «تراویح» (Teravih). مراسمی که از روزی که فرد از دنیا میرود شروع میشود و تا 13 روز ادامه پیدا میکند. در این مدت آنها غذاهای شیرین نمیخورند، لباس جدید نمیپوشند و با این کارها به فرد از دنیا رفته ادای احترام میکنند. در این زمان افراد خانواده عبادات و غمهای خود را شریک میشوند تا اینکه با این کار روح متوفی به آرامش برسد. در حقیقت عزاداری در آیین آنها تا 13 روز برای همه و تا یک سال برای نزدیکان متوفی ادامه دارد.
بعد از یک سال مراسمی به نام «شراد» (Shraad) انجام میشود که در آن افراد بعد از یک سال دوباره دور هم جمع میشوند و غذاهای مورد علاقه فرد از دنیا رفته را میپزند. همان طور که ما ایرانیها بعد از فوت یکی از نزدیکان، معمولا سومین و هفتمین روز درگذشت را دور هم جمع میشویم، هندیها هم در روزهای سوم، پنجم، هفتم و نهم گرد خانواده متوفی جمع شده و چنین مراسمی برگزار میکنند.
ـ وقتی فرد متوفی چه مرد، چه زن از دنیا میرود اگر ازدواج کرده باشد مراسم به این صورت است که بدن وی سوزانده میشود، اما اگر این فرد ازدواج نکرده باشد او را به خاک میسپارند.
ـ فرد از دنیا رفته (اگر ازدواج کرده باشد) را به کنار رودخانه میبرند و میسوزانند. پسر بزرگ فرد متوفی معمولا در این مراسم وظیفه سپردن خاکستر را به یکی از رودخانههای مقدس دارد.
ـ قبل از هر کاری ابتدا بدن را حمام و بعد با پودر زردچوبه و آب آرایش میکنند. لباس تازه تن متوفی میکنند و بعد آن را با گلاب خوشبو و معطر میکنند.
ـ هنگام حمل بدن، مردان برهمایی سرودهای معنوی میخوانند و اصوات عجیب موسوم به «مانترا» درمیآورند.
منبع:tebyan.net